پایان روشنفکری دینی / حسن انصاری

در طول تاریخ اسلام نزاع اهل فکر و ارباب تفکر بر سر تأویل قرآن بود اما در اصل تنزیل و اینکه آنچه در «بین الدفتین» موجود است کلام خداست که بر پیامبر (ص) در قالب وحی نازل شده تردیدی وجود نداشت. حسن انصاری در تازه‌ترین یادداشت خود، در پنج نکته به مسئله روشنفکری در ایران و تناقضاتش پرداخته است. او پژوهشگر تاریخ و تفکر اسلامی و نویسنده کتاب‌هایی چون «بررسی‌های تاریخی در حوزه اسلام و تشیع»، «گنج پنهان، شرح احوال و آثار علامه مرحوم سیدعبدالعزیز طباطبایی یزدی» و… است. در…

ادامه مطلب

فواید اخلاقی زیستن از نظر مصطفی ملکیان

مصطفی ملکیان، فیلسوف اخلاق در صفحه‌ی شخصی‌اش در تلگرام نوشت: یک: طبق دیدگاه اول اخلاقی زیستن باعث می شود بقای زندگی اجتماعی، کمًا و کیفًا محفوظ بماند و این فایده اخلاقی زیستن است. یعنی اگر اخلاقی زندگی نکنیم، اولین خسارتی که می بینیم این است که زندگی اجتماعی کمًا و کیفًا نابود می شود؛ منظور از « کمًا » روشن است ولی کیفًا یعنی اینکه ممکن است یک جامعه هنوز نابود نشده باشد، ولی در آن جامعه، عدم امنیت، عدم اعتماد، فقر و مشکلات دیگر وجود داشته باشد. یعنی چنین…

ادامه مطلب

وداع «روشنفکری دینی» با دین / عظیم محمودآبادی

عمری در این خیالِ خام و هوسِ بی‌ثمر طی شد تا کم‌وبیش روشن شد که «شیر و شکر»ی در کار نیست بلکه در بهترین حالت در تمام این سال‌ها با همان «آبغوره فلزی» سروکار داشته‌ایم که در تمثیل مخالفانِ سکولارِ روشنفکری دینی به آن اشاره می‌شد. نگاهی انتقادی به اظهارات اخیر دکتر عبدالکریم سروش «… و باز همان علی(ع) که می‌گفت: دنیا نزد من پست‌تر از عطسه یک بز است و خوارتر از استخوان خوکی است که در دست بیماری جذام‌گرفته، هم او بر سر این دنیا می‌جنگید و می‌گفت:…

ادامه مطلب

گفت‌وگو با مصطفی ملکیان درباره اخلاق و روشنفکری دینی

عقلانیت یک روش است نه یک فراورده علی دهقان:‌ مدت‌های زیادی بود که می‌خواستم با استاد ملکیان گفت‌وگو کنم و از او در مورد اخلاق، زندگی متدینانه و توقع دور از انتظار برخی شهروندان در مختصات اجتماعی امروز ایران بپرسم که به شکل عجیبی می‌خواهند سایر مردم در همسویی با آنان زیست اخلاقی را برای خود معنا کنند. او خیلی ساده به دعوتم پاسخ مثبت داد و سخنان ماندگاری گفت که اینجا منتشر شده است، اما بدون تعارف به گمانم چیزی که در ابتدای این گفت‌وگو باید به آن اشاره شود،…

ادامه مطلب

اخلاق رهایی | سخنرانی مصطفی ملکیان

در زمینۀ اخلاق می‌توان سه رتبۀ «مکاتب»، «نظام‌ها» و «نظریات» را که در طول تاریخ فرهنگ بشری پدید آمدند از یکدیگر متمایز کرد. یعنی در طول تاریخ فرهنگ بشری مکاتب فراوانی در اخلاق ظهور کرده‌اند، در دل هر مکتب نیز نظام‌های فراوانی پدید آمدند و در دل هر نظامی نیز نظریات فراوانی متحقق شدند. در بحث کنونی صرفاً به مکاتب می‌پردازم. به گمان من در طول تاریخ به حصر عقلی سه مکتب اخلاقی بیشتر ظهور پیدا نکرده است که عبارتند از: ۱- مکتب وظیفه‌نگر، ۲- مکتب نتیجه‌نگر یا پیامدنگر ۳-…

ادامه مطلب

آیا مخترع چت جی‌پی‌تی می‌داند دارد چه‌کار می‌کند؟

تلاش بلندپروازانه، نبوغ‌آمیز و هولناکِ مدیرعامل اُپن‌ای‌آی برای تولید گونۀ جدیدی از هوش راس اندرسـن | مترجم: علیرضا شفیعی‌نسب سـردبیـر ارشـد آتلانتیک در حوزه‌های علم سم آلتمن، مدیرعامل سی‌و‌هشت سالۀ شرکت اُپن‌ای‌آی، این روزها مهم‌ترین فرد جهان در زمینۀ هوش مصنوعی به‌شمار می‌رود. مشهورترین محصولِ شرکت او، چت‌جی‌پی‌تی، پرسروصداترین دستاورد تکنولوژیک سال گذشته بوده است و هنوز این اول راه است. راس اندرسن، روزنامه‌نگار پرتجربۀ حوزۀ فناوری، در مجموعه‌ای از مصاحبه‌ها با آلتمن و همکارانش در اپن‌ای‌آی، که طی چندماه انجام شده‌اند، گزارشی مفصل دربارۀ او، ایده‌های او، نگرانی‌هایش و آینده‌ای که…

ادامه مطلب

۳۰۰ سال پیش یک کشتی غرق شد و با خود «حقیقت» را نیز غرق کرد

دیوید گرن، نویسندۀ چیره‌دست آمریکایی، با کتابی تازه دربارۀ کشتی ویجر، تحسین منتقدان را برانگیخته است  جان هندریکسون | مترجم: لیلا دریکوند نویسندهٔ ثابت آتلانتیک بعد از انتشار جدیدترین کتاب دیوید گرن، حالا در فهرست مشهورترین کشتی‌های غرق‌شدۀ تاریخ بشر، بعد از کشتی‌های پرماجرایی چون تایتانیک و نبردناو بیسمارک، باید از کشتی بسیار کوچک‌تر، اما بسیار شگفت‌انگیز «ویجر» هم نام برد. این کشتی که متعلق به نیروی دریایی بریتانیا بود، نزدیک به ۳۰۰ سال پیش، در سواحل پاتاگونیا غرق شد و تعدادی از خدمه‌اش توانستند خودشان را به جزیرۀ متروکه‌ای در…

ادامه مطلب

امید راهی است میان خوش‌بینی و بدبینی و فراتر از هر دو 

فضیلتِ امید ‌کیفیتی است در شخصیت انسان که پایدارتر از احساس امید است مایکل لمب | مترجم: مهگل جابرانصاری صاحب کرسی رهبری و شخصیت در مؤسسۀ اف ام کیربی امروزه غالباً نگرش ما به امور محدود به دوگانهٔ «بدبینی/خوش‌بینی» است و مجبوریم میان این دو گزینه، هرچند کاذب، یکی را انتخاب کنیم. اگر این‌ها تنها گزینه‌های ما باشند، احتمالاً، بدبینی واقع‌گرایانه‌تر از خوش‌بینی است، زیرا خوش‌بینی غالباً مصائب و مشکلات را نادیده می‌گیرد و، در حالت افراطی‌اش، به نوعی خوش‌بینیِ سمی تبدیل می‌شود. برای شکستن این چرخه به راهی نیاز…

ادامه مطلب

دیگر هیچ تمایزی وجود ندارد: خبرها به سرگرمی بدل شده‌اند، و سرگرمی‌ها به خبر

متاورس آیندۀ بشر نیست، همین امروز است مگان گاربر | مترجم: نسیم حسینی متخصص حوزۀ سیاست و فرهنگ و برندۀ جایزۀ Mirror Award سال ۱۹۹۲ نیل استیونسون در یکی از رمان‌های علمی‌تخیلی‌اش اصطلاح «متاورس» را مطرح کرد. متاورس نوعی سرگرمی مجازی بود که افراد می‌توانستند در آن زندگی کنند. از آن سال تا امروز، این اصطلاح از دنیای علمی‌تخیلی بیرون جهیده و پا به زندگی‌‌مان گذاشته است. شرکت متا به ریاست مارک زاکربرگ جدی‌ترین پیشگام این حرکت به‌سوی آینده بوده و فعلاً وعده‌هایی ابتدایی و ناپخته درخصوص سرگرمی‌های غوطه‌ورکننده ارائه…

ادامه مطلب

دنیای پنهانی از رنج: کودکی فلسطینی به زندان می‌رود

مجازات پرتاب کردن سنگ به سمت تانک چقدر است؟ نِیتن ترال | مترجم: شراره توکلی – ترجمان روزنامه‌نگار آمریکاییِ که در بیت المقدس زندگی می‌کند هادی پانزده سالش بود که یک شب ارتش اسرائیل خانه‌شان را محاصره کرد. سربازان با لگد به در می‌کوبیدند و دنبال او می‌گشتند. او را از اتاقش بیرون کشیدند و به دستانش دستبند زدند و بازداشتش کردند. جرمش این بود که چند بار به سمت تانک‌های اسرائیلی سنگ پرتاب کرده بود. مادر هادی، پزشکی متخصص و همسر دیپلماتی فلسطینی بود که همۀ عمر را با…

ادامه مطلب