به گزارش خوانش فردا-زینب امیدی: در عصر دیجیتال، هوش مصنوعی نه تنها به عنوان یک فناوری پیشرو بلکه به عنوان ابزاری برای تغییرات عمیق اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ظهور کرده است. با وجود پتانسیل‌های فراوان، تطبیق این فناوری با فرهنگ‌ها و ارزش‌های محلی به یک چالش عمده تبدیل شده است. در ایران، عدم وجود چشم‌انداز واضح و مناسب برای بکارگیری هوش مصنوعی، موجب شده تا این فناوری نتواند به خوبی با زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی کشور تطبیق یابد.
تناقض میان فرهنگ و فناوری/چشم‌انداز هوش مصنوعی در ایران
بررسی ضرورت‌ها و ملاحظات فرهنگی در استفاده از هوش مصنوعی پرداختن به نقاط ضعف و قوت سندهای ملی موجود از نکات مهم این حوزه است. همچنین نقش هوش مصنوعی در حل معضلات اجتماعی، چالش‌های موجود در بخش آموزش و تاثیرات آن بر رفتار و خودآگاهی انسان باید مورد تحلیل قرار می‌گیرد. هدف نهایی، دستیابی به راهبردهایی است که نه فقط برای پیشرفت تکنولوژیکی، بلکه برای تقویت هویت فرهنگی و اجتماعی کشورمان کارآمد باشد.
در دهه‌های اخیر، پیشرفت چشمگیر در حوزه هوش مصنوعی نه تنها فرصت‌های جدیدی را برای نوآوری و رشد اقتصادی به ارمغان آورده، بلکه چالش‌های پیچیده‌ای را نیز پدید آورده است. همانطور که کشورها به سوی دیجیتال‌سازی کامل حرکت می‌کنند، نحوه ترکیب این فناوری‌های نوین با ارزش‌ها و فرهنگ‌های محلی به موضوعی حیاتی تبدیل شده است، چرا که تعارض بین فناوری و فرهنگ می‌تواند موانعی جدی بر سر راه توسعه پایدار ایجاد کند.
ایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه که منابع انسانی و فکری قابل توجهی دارد، از این قاعده مستثنی نیست. اما، نبود یک چارچوب ملی جامع و روشن که بتواند بهره‌برداری از فناوری‌های هوش مصنوعی را با زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی کشور همسو کند، به یکی از دغدغه‌های اصلی صاحب‌نظران و سیاست‌گذاران تبدیل شده است. این گزارش تلاش می‌کند تا با تحلیل وضعیت فعلی و مرور تجربیات کشورهای پیشرو، به سوال‌های کلیدی پیرامون شیوه‌های کارآمدتر استفاده از هوش مصنوعی پاسخ دهد.
یکی از بخش‌های کلیدی این مساله، بررسی نقش هوش مصنوعی در حل معضلات اجتماعی است. فناوری هوش مصنوعی می‌تواند در حوزه‌هایی مانند بهداشت، آموزش، کاهش فقر و بهبود خدمات عمومی نقش بسزایی ایفا کند. با این حال، برای بهره‌برداری موثر از این ظرفیت‌ها، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و ایجاد زیرساخت‌های مناسبی داریم که بتواند فرهنگ و ارزش‌های ملی را در مرکز توجه قرار دهد.
علاوه بر این، بخش آموزش از جمله زمینه‌هایی است که می‌تواند به طور مثبتی از هوش مصنوعی بهره‌مند شود، اما استفاده نادرست از آن نیز می‌تواند به چالش‌های جدی مانند کاهش نقش معلمان و افت کیفیت آموزشی منجر شود. ایجاد تعادل مناسب بین استفاده از فناوری به عنوان ابزار کمکی و حفظ مولفه‌های انسانی در فرآیند آموزش، از جمله مسائل مورد بحث در این گزارش است.
در نهایت، با توجه به احتمال افزایش تأثیرات تکنولوژیکی بر رفتار و تفکر انسان‌ها و مخاطراتی که از نظر اجتماعی و فرهنگی به همراه دارد، این گزارش به بررسی راهکارهایی برای حفظ حریم خصوصی، ارتقاء مهندسی فرهنگی و تعریف دقیق‌تر از استفاده‌های مسئولانه از هوش مصنوعی در جامعه ایران می‌پردازد. هدف این است که با رویکردی جامع و همه‌جانبه، مسیر ایران به سوی پذیرش و استفاده بهینه از هوش مصنوعی هموارتر شود، در حالی که ارزش‌ها و هویت ملی حفظ و تقویت گردد.
ما برای بررسی بیشتر بررسی فلسفه هوش مصنوعی و نحوه استفاده آن در کشور به سراغ محمدهادی زاهدی مدیرکل فناوری اطلاعات و امنیت فضای مجازی وزارت علوم و رئیس انجمن هوش مصنوعی رفتیم که در ادامه بخش اول این گفتگو را می‌خوانید.
